Μονή Ζωοδόχου Πηγής

Η Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής ή Αγίας

Η Μονή Ζωοδόχου Πηγής είναι το μεγαλύτερο σε μέγεθος μοναστήρι της Άνδρου. Οι ντόπιοι το ονομάζουν “της Αγίας” και εορτάζει την πρώτη Παρασκευή μετά την Κυριακή του Πάσχα. Από μακριά μοιάζει με ένα μικρό φρούριο, επιβλητικό, λόγω της θέσης του, με θέα το γαλάζιο των Κυκλάδων, σε μια περιοχή ανάμεσα στο Γαύριο και το Μπατσί, μόλις 7 χιλιόμετρα από το κεντρικό λιμάνι του νησιού. 

Ο ακριβής χρόνος ανέγερσης της μονής δεν έχει προσδιοριστεί. Ο Διονύσιος, ο οποίος καταγόταν από την Άνδρο και διετέλεσε μητροπολίτης Ξάνθης την περίοδο 1861-1867, αναφέρει ότι στον χώρο λειτουργούσε βυζαντινή σχολή και ότι το 842, μετά την αναστήλωση των εικόνων, καθιερώθηκε ως μονή.

Η πρώτη επίσημη χρονολογία είναι το 1325, χρόνος που επιβεβαιώνεται από μια αργυρή εικόνα και ένα έγγραφο που φέρουν ημερομηνίες. Η εκκλησία του, βυζαντινού ρυθμού με ξυλόγλυπτο τέμπλο και ζωγραφική διακόσμηση χρονολογείται στη μεταβυζαντινή περίοδο. Φυλάσσει εικόνες του 14ου και του 16ου αιώνα και σημαντική βιβλιοθήκη, με σπάνια βιβλία και χειρόγραφα. Διαθέτει επίσης μουσείο, με ιερά άμφια και σκεύη και μια μικρή συλλογή προϊστορικών εργαλείων.

Κατα την περίοδο που οι Φράγκοι εγκατέλειπουν την Άνδρο, η μονή καταστρέφεται. Λέγεται ότι ανακαινίζεται το 1578 από δύο μοναχούς, τον Μακάριο Δελαγραμμάτικα και τον Στρατόνικο Στρατηγόπουλο. Η Μονή Ζωοδόχου Πηγής ακμάζει όταν νεοφερμένοι μοναχοί μόνασαν εκεί και η επιρροή της ενισχύεται με έργα που πραγματοποιούνται το 1603 και το 1717. Ο μοναχός Ιωαννίκειος, κατα πάσα πιθανότητα μέλος τη Φιλικής Εταιρίας, φροντίζει για την οχύρωση της. Επεκτείνει την μονή με νέους χώρους δαπανώντας την περιουσία του και αυτή της Μονής έως το 1831. Στη Μονή Ζωοδόχου Πηγής μονάζουν στο τέλος του 17ου αιώνα 100 μοναχοί οι οποίοι περιορίζονται σε 51 έως το 1836. Το 1928, το μοναστήρι μετατράπηκε σε γυναικείο, όπως παραμένει μέχρι σήμερα.

Η Θαυματουργή Πηγή

Η ανέγερση της Μονής της Ζωοδόχου Πηγής ή Αγίας, σύμφωνα με την παράδοση της περιοχής, συνδέεται με το όραμα ενός απλού ανθρώπου, στον οποίο η Παναγία υπέδειξε τη σημερινή τοποθεσία. Βορειότερα της μονής, εργάτες που έχτιζαν ένα μοναστήρι, έχαναν τα εργαλεία τους κάθε βράδυ γιατί αυτά εξαφανίζονταν. Ένας κάτοικος του νησιού, ο οποίος αντιμετώπιζε πρόβλημα με τα μάτια του, περνούσε από την περιοχή. Κατά τη διαδρομή δίψασε, αλλά δεν έβρισκε νερό. Τότε, πέρασε μπροστά του ένας τράγος με βρεγμένο “μούσι”.

Ο κάτοικος κατάλαβε ότι κάπου υπήρχε πηγή και, όταν την πλησίασε, είδε μπροστά του μια γυναίκα, στην οποία μετέφερε το πρόβλημα υγείας που αντιμετώπιζε. Η γυναίκα τον προέτρεψε να πλύνει τα μάτια του με το νερό της πηγής για να θεραπευτεί, όπως και έγινε. Ως εκ θαύματος η όραση του θεραπεύτηκε. και η γυναίκα του αποκάλυψε ότι είναι η Παναγία, η οποία του ζήτησε να πάει στους εργάτες που έχτιζαν το μοναστήρι και να τους πει να εγκαταλείψουν τις εργασίες και να χτίσουν ένα νέο στη σημερινή θέση, όπου είχε αναπτυχθεί αρχαίος οικισμός. Εκείνοι υπάκουσαν.